त्यसैगरि ओशो माधुर्य केन्द्र आश्रम, शहिद रमेश महतो पार्र्क, सगरमाथा चौधरी आँखा अस्पताल लहान न.पा. को मूख्य आकर्षणको रुपमा रहेका छन् । त्यसैगरी वलान र खुट्टी खोला आदि पनि यस क्षेत्रका प्रख्यात एवं आकर्षणका रुपमा रहेका छन् । लहानमा २ वटा अस्पताल, ३ वटा नर्सिगं होम लगायत अन्य निजि क्लिनिकहरुबाट यस नगर तथा आसपासका गाविसका वासिन्दाहरुले औषधि उपचारका सेवा लिइरहेका छन् । त्यसैगरी आकर्षणका केन्द्र रहेको सगरमाथा चौधरी आँखा अस्पतालबाट नेपाल लगायत छिमेकी राष्ट्र भारतका अधिकांश आँखाका रोगीहरु लाभांन्वित भइरहेका छन् । यस अस्पतालमा वार्षिक करीव ७५ हजारको संख्यामा आँखा अपरेशन हुने गरेको छ, जुन एशिया महादेशको तथ्याकंमा सबैभन्दा बढि आँखा अप्रेशन गर्ने अस्पतालको रुपमा स्थापित भएको छ । 

मधेस आन्दोलन :

मधेसी जनाधिकार फोरमको आन्दोलनको क्रममा २०६३ माघ ५ गते लहानमा युवा विधार्थी रमेश महतोको माओवादी कार्यकर्ताको गोली लागि हत्या भए पश्चात् उत्पन्न असहज परिस्थितीले लहानलाई मधेस आन्दोलनको विजारोपण भुमिको रुपमा समेत परिचित गराएको छ । २०६३/०६४ को मधेस आन्दोलनले लहानलाई ‘बन्दको शहर’ भनि समेत चित्रण गरियो । किनभने हरेक त्यस यता लहान आन्दोलन तथा बन्दको केन्द्रविन्दु नै बन्न पुग्यो । लहानभई बाटो काट्नेहरुपनि लहान कटेपछि आव बल्ल गन्त्वयमा पुगिने भयो भनि लामो साँस तान्ने गर्दथे । 

व्यापारीहरु लहानबाट पलायन हुदै विराटनगर, उदयपुर तर्फ आफनो व्यापार व्यवसाय लाई शिप्mट गर्न थाले । उधोगी व्यापारीहरु त्यसवेलाको अवस्था बाट हरेश खाई पलायन हुनेहरुपनि अहिले लहानको फेरिदै गएको आर्थिक चहलपहलका कारण पुनः लहानलाई आफ्नो कर्मथलो बनाउन थालेका छन् । 

फस्टाउँदो आर्थिक गतिविधि :

केही वर्षअघिसम्म लहानमा निजी बैंकहरु आउन डराइरहेका थिए । आर्थिक कारोवार गर्न नेपाल बैक लि. , राष्ट्रिय बाणिज्य बैंक र कृषि विकास बैकका मात्र शाखाहरु लहानमा रहेका थिए । तर लहानको शान्ति सुरक्षामा  २०६६/०६७ पछि क्रमशः सुधार हुदै गएपछि लहानमा एनआईसी बैकंले पहिलो शाखा खोल्ने हिम्मत देखाएर लहानमा पनि निजी बैकंको आवश्यकता रहेको प्रमाणित गरे पछि हाल निजी बैकंहरुको लहान आखाँको तारो बन्न पुगेको छ । त्यसपछि ग्लोवल आइएमई बैक, एनसिसि बैंक, एसविआई बैंक, एनएमवि बैंक, प्रभु बैंक, एच एण्ड वि डेभलपमेण्ट बैंकले शाखा विस्तार गरिसेकको छ भने लक्ष्मी, सनराइज, कुमारी लगायत आधा दर्जन ख्यातिप्राप्त बैकहरुले समेत लहानमा शाखा खोल्न नेपाल राष्ट्र बैकबाट अनुमति प्राप्त गरिसकेको अवस्था रहेको छ । बचत संकलन तथा कर्जा लगानी गर्दै आर्थिक कारोवारका लागि २ दर्जनभन्दा वढि सहकारी संस्थाहरु साना व्यापारीमाझ निकै लोकप्रिय छन् । 

त्यस्तै लघुवित्त सेवा प्रदान गर्ने स्वावलम्वन, छिमेकी, सृजना, निर्धन, मुहली, श्रमजिवी, नेपाल ग्रामीण विकास बैंक, फरवार्ड क्म्युनिटि, नेरुडे  लगायतका लघुवित्त वित्तिय संस्थाहरुले सामुहिक जमानीमा महिलाहरुलाई कर्जा प्रवाह गर्ने गरेका छन् । 

विराटनगरबाट आई लहानमा वर्षौदेखि व्यवसाय गर्दै आउनुभएका अशोक अमात्यलाई पनि लहानमा बढ्दो आर्थिक गतिविधीले लगानी गर्न हौसाएको छ । व्यवसायी अशोक अमात्यले हाल लहानमा स्तरीय सेवा सहितको गोधुली होटल संचालन गरिरहनु भएको छ । मधेस आन्दोलनताका लहानको उधोग व्यवसायमा पारेको नकारात्मक प्रभावबाट आफु विचलित नभई व्यवसायलाई निरन्तरता दिइरहेको अशोक अमात्य लहानको बदलिएको मुहारबाट खुशि भएतापनि लहानमा ठुलो लगानीको निकै खाँचो र अभाव अझै रहेको बताउनुहुन्छ । 

त्यस्तै लहान उधोग वाणिज्य संघ लहानका अध्यक्ष सुनिलकुमार महतो पनि लहानको आर्थिक गतिविधीमा आइरहेको सकारात्मक परिवर्तनले लहानमा नयाँ लगानीको बाटो खोल्दै गएको बताउनु हुन्छ । अध्यक्ष महतोका अनुसार मधेस आन्दोलनताका लहानबाट पलायन भएका उधोगी व्यापारीहरु पुनः लहानमा व्यापार शुरु गर्ने र लगानी बढाउने योजना बनाउदै छन् । अध्यक्ष महतोले लहानमा फस्टाउदै गएको होटल व्यवसायका कारण वहाले आफनै लगानीमा शितल निवास होटल समेत संचालन गर्नु भएको छ । त्यसैगरी लहानमा अन्य सुविधा सम्पन्न होटलहरु सिम्रीक होटल र मारुती होटल प्रा.लि. संचालनमा आएका छन् भने लहानकै सबैभन्दा पुरानो होटल विशालले आफनो स्तोरोन्नतीकालागि पूर्वाधार थपिरहेको छ । 

लहानमा थपिदैगएको व्यापारिक कम्पलेक्स भवन, निजी बैकंहरुको आगमन र ठूलो लगानीमा बन्दै गरेको होटलहरुले पनि आर्थिक हिसावले लहानको भविष्य उज्जवल रहेको सबैले आकंलन गर्न सक्छन् । अन्त्यमा,

सिरहा जिल्लाकै व्यापारिक केन्द्रविन्दुको रुपमा रहेको यस लहान नगरले आप्mनो गुमेको साख फर्काउन भने केही समय अझै लाग्ने छ । पटक पटकको बन्द, हत्या , अपहरण , लुटपाट जसता अपराधिक गतिविधीका कारण थलथलिएको लहान अव भने उठने अदम्य साहसका साथ विस्तारीत हुदैछ, विशालीदै छ । तर यसका लागि लहान नगरवासीले समेत ठूलो योगदान दिन अझै बाकी छ । लहानलाई पूर्व इटहरी र पश्चिम हेटौडाको मध्यमा अवस्थित हरियाली, सुन्दर, शान्त, रमणीय, धार्मीक पर्यटकीय नगर बनाउन राज्यले निर्वाह गर्ने भुमिका त छदैछ , तर लहान नगरवासीले पनि आफनो नगरलाई आर्थिक रुपमा सम्पन्न, सामाजिक रुपमा सम्मानित, शैक्षिक रुपमा सुदृढ र साँस्कृतिक रुपमा शालिन शहरको रुपमा लहानलाई परिचित गराउन हामी सबै लहान नगरवासी कम्मर कसेर लाग्न अव ढिला गर्नुहुदैन । सहि समय यहि हो, समयले पर्खदैन ।